De eerste avond

Woensdag 20 mei

Interviews

Doordat ik woensdagmiddag ontzettend lang in de file heb gestaan, heb ik het begin van het festival zelf niet kunnen meemaken. Mijn vrouw, Julia, heeft daarom aantekeningen gemaakt bij de interviews. Ze vond de vraaggesprekken moeilijk te verstaan.

De interviews werden vandaag afgenomen door Jan van der Mast.

Van der Mast: "Het thema van het Eenakterfestival is dit jaar Nederlandstalige schrijvers. Daarom heeft de organisatie mij gevraagd om interviews af te nemen. Het leek hun een goed idee om de regisseurs in het interview te confronteren met een Nederlandse schrijver."

Maarten Freriks regisseerde voor 'DUW Produkties en gelegenheidstheater' uit Delft 'ISMENE'.
Freriks: "Deze keer hebben we unaniem gekozen voor 'Ismene', een opvallend toneelstuk dat Laurens Spoor in 1987 schreef voor Toneelgroep Amsterdam. We hebben ons vooral op de soap gericht. De tragedie komt vanzelf, in de loop van het stuk.
Van der Mast: "Wat is je favoriete zin in het stuk?"
Freriks: "Zo'n drukte om een kleine moord. Een moord. Eén moordje..."

Kees van Leeuwen regisseerde voor Onder Ons uit Hazerswoude 'BAR'
Van Leeuwen: "'BAR' is oorspronkelijk een TV-stuk, dat is geschreven ter gelegenheid van de 'Bronzen Luis' uitzending van De Plantage, op 21 december 1997. Wij brengen het voor het eerst op toneel."
Van der Mast: "Wat is je favoriete zin in het stuk?"
Van Leeuwen: "De zin waarin de acteur vertelt over zijn verdriet en het zand in zijn tranende ogen."

Saskia Apon regisseerde voor Helvetia uit Hellevoetsluis 'SURPRISE, SURPRISE'
Apon: "Ook dit is oorspronkelijk een TV-productie, die wij voor het eerst op toneel brengen. In het stuk komt een hond voor. We hebben er, in overleg met de schrijver, voor gekozen om een namaak-hond te gebruiken."
Van der Mast: "Wat is je favoriete zin in het stuk?"
Apon: "Er is me zojuist een hartpatiëntje door de neus geboord."

Opening

"Welkom bij de derde editie van het Delfts Eenakterfestival... in Theater De Veste"

Even dacht ik dat hij al helemaal was vergeten dat dit de achtste editie is van het Delfts Eenakterfestival. Het Eenakterfestival bestond al lang voordat de eerste paal van Theater De Veste de grond in ging! Zelf zal ik die mooie jaren in het Waagtheater nooit vergeten...

De voorzitter verrichtte de openingshandeling door met een afstandsbediening van een TV het eerste stuk van de avond 'aan te zetten'. Dat was heel toepasselijk, want alle drie de stukken van deze avond hadden veel met televisie te maken...

Ismene

Laurens Spoor weet op geraffineerde wijze de klassieke tragedie en de moderne soap met elkaar te verbinden. Het bevat elementen uit beide: het poëtisch taalgebruik en de snel op elkaar volgende handeling strijden om de aandacht. De vraag die rest is, welk van beide stijlen hier nu geparodiëerd wordt.

Dit stuk begon zeer krachtig. We hoorden muziek en een stem die deden denken aan het begin van aflevering driehonderdzoveel van een soap-serie. Eén voor één werden de spelers aangekondigd, met een korte toelichting op hun rol in de gebeurtenissen.

Het toneel zag er mooi uit: een goed gebruik van ruimte, kleur en muziek.

We hadden alle gelegenheid om hier naar te kijken, want na de begintune ging Antigone uiterst rustig en heel zorgvuldig de lange tafel dekken, terwijl Haimoon de "Telegraaf" las. Een mooi kijkspel waarbij geen woord gewisseld werd.

Toen er dan eindelijk gesproken werd, begonnen ook de problemen met dit stuk. Af en toe was het totaal niet te verstaan. Vooral van Antigone en Kreoon moest ik hele strofen missen.

Alle teksten in het stuk hadden een strak metrum en rijmschema. In feite was het hele stuk een gedicht. De spelers wisten daar met wisselend succes mee om te gaan. Op sommige momenten kwamen de teksten heel oubollig over en werkte het storend. Op andere momenten hoorde je een grapje al aankomen en dat was leuk.

De heftige emoties die in het stuk voorkwamen, vond ik soms onvoldoende naar buiten komen. Dat had ook weer veel met de geluidssterkte te maken. Zelfs in haar uitbarstingen sprak Antigone vaak nog te zacht en in de verkeerde richting.

Al met al vond ik het een heel goed stuk. Het stelt hoge eisen aan de spelers. In veel opzichten zijn zij er in geslaagd om daaraan te voldoen. Vooral Eteokles kwam goed uit de verf en was woord voor woord te verstaan. Ga zo door, DUW, maar graag tien decibel harder!

Enkele publieksreacties

Bar

Een Gast wacht aan de bar op zijn beurt. Hij raakt aan de praat met de vrouw achter de bar. In hun korte gesprek komt van beiden hun kijk op het leven naar buiten. De gast kijkt bij zichzelf naar binnen met als resultaat een verrassend besluit.

Het bovenstaande inleidende stukje uit het programmaboekje had ik zelf nog niet gelezen voordat ik het stuk zag. Misschien is dat jammer, want nu begreep ik er weinig van. Van de andere kant: Ik denk dat een toneelstuk duidelijk moet zijn zonder dat je zo'n inleiding gelezen hebt. In dat opzicht schoot 'BAR' voor mij te kort.

De beide TV-toestellen op de achtergrond waren me wel opgevallen. In het begin probeerde ik de TV's te volgen tegelijk met het stuk. Misschien had hetgeen op de schermen gebeurde iets te maken met de handelingen op het toneel? Ik kon er geen verband tussen ontdekken, dus daarna heb ik de TV-schermen genegeerd. Daardoor miste ik weer de grap aan het einde: De acteur die eerst aan de bar zat te praten, zag je op het TV-scherm weggaan en de deur achter zich dicht trekken.

Het gesprek tussen de barvrouw en de acteur die daar op zijn beurt zat te wachten was af en toe leuk. Vooral die gedeelten waar ze allebei over hun eenzame leven spraken. De barvrouw kwam hierin het meest natuurlijk op me over. Maar telkens als ze begonnen te praten over Hanneke Groenteman, zonder één keer haar naam te noemen, raakte ik natuurlijk de draad weer kwijt. Al met al vond ik het niet erg dat het maar twaalf minuten duurde.

(Hanneke Groenteman is de presentatrice van het TV-programma 'De Plantage', een cultureel praatprogramma. Ik heb het maar even opgezocht in de TV-gids, want ik heb er nog nooit naar gekeken.)

Enkele publieksreacties

Surprise, surprise

Een stuk dat 'Surprise, surprise' heet, moet wel verrassend zijn. Mijn verwachting was dan ook hoog gespannen. En ik werd niet teleurgesteld.

Net als bij het eerste stuk was de openingsscêne meteen raak: Toen het doek op ging stonden alle spelers op twee na vooraan op het toneel. En ze rookten allemaal. Duidelijk gespannen voor de dingen die komen gingen. Een verrassend beeld, met goede muziek erbij.

Er werd goed gespeeld en omdat voor het eerst deze avond de verstaanbaarheid geen enkel probleem was, konden we als publiek ook meer ontspannen van het geheel genieten. Al snel zaten we helemaal in het verhaal. We weten wel hoe het achter de schermen waarschijnlijk toegaat bij dat soort TV-programma's, maar hier werd het heel duidelijk getoond. De presentatrice van de show sprak haar gasten aan alsof het huisdieren waren: "En we kijken niet in de camera hè? Nee, dat doen we niet, dat doen we niet."

Van dit stuk heb ik echt genoten.

Enkele publieksreacties

Jury

Herman Naber: Ja, daar zitten we dan, als recensenten. En nu denkt het publiek dat wij het wel even zullen vertellen.

Het eerste stuk

Marijke Beversluis: "Een mooi beeld. Het zag er erg verzorgd uit. Dit is geen makkelijk stuk en wat de spelers er van gemaakt hebben, viel me niet tegen."

Herman Naber: "Daar ben ik het over het geheel wel mee eens. Maar we moeten er wel rekening mee houden dat wij, als recensent op een andere manier tegen een stuk aankijken dat het publiek. Als recensent ben je voorbereid, je hebt het stuk gelezen en je weet daardoor wat er komen gaat.

Maar hoe zit het met de werking van het stuk? Ik bedoel de overdracht naar het publiek.

Een klassiek stuk is altijd moeilijk te verstaan. De keuze van dit stuk is een moedige daad en ik heb niets dan lof voor de spelers.

Het soap-thema vond ik te mager, te summier aangegeven."

Het tweede stuk

Herman Naber: Ik was blij verrast te zien dat dit TV-stuk ook speelbaar is in een theater. Er is flink geschrapt in de tekst en het resultaat was mooi en simpel. Chapeau! Ik vond het vegen van de vloer storend."

Marijke Beversluis: "Ik vond deze uitvoering beter dan die op de TV. Je kon goed zien dat zowel de barvrouw als de acteur eenzame mensen waren. De rustige handelingen tijdens de tekst waren goed. Het vegen vond ik heel mooi."

Het derde stuk

Een leuke 'running gag' was de aansteker die het niet doet. Dat werd goed consequent volgehouden."

Herman Naber: Dit stuk leek mij van te voren juist heel interessant. Het vader/zoon thema sprak me aan. Ik kan niets dan goeds zeggen over spel, muziek, belichting enzvoorts...
Maar toch, tja, misschien de 'magerte' van het stuk. Er zit weinig in.
Met meer vaart zou het waarschijnlijk nog beter werken."

Nominaties voor de Delftse Koe

Marie Claire ten Veldhuis

Iokaste in 'Ismene' van DUW

Raymond van der Steen

Stefan in 'Surprise, Surprise' van Helvetia

Linda Jansen

Joop in 'Surprise, Surprise' van Helvetia